Οποιος νομίζει ότι ο τοίχος είναι σκέτο “ντουβάρι” απατάται. Πρόκειται για οργανικό μέρος του σπιτιού που μπορεί να λειτουργήσει σαν κομβικό στοιχείο της ενεργειακής απόδοσης.  Μια καλή μόνωση μπορεί να κάνει τη διαφορά, αλλά υπάρχουν και πολύ πιο προχωρημένα είδη τοιχοποιίας που λειτουργούν σαν… θερμάστρες!

Ως το Λαντάκ του Δυτικού Θιβέτ έφθασαν, εδώ και αρκετά χρόνια, κάποιες μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι οποίες προσπαθούν να καλυτερεύσουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων του και μάλιστα με τρόπους που δεν είναι οικολογικά απαράδεκτοι και δεν χρειάζονται πολλά χρήματα. Φρόντισαν λοιπόν και για τη θέρμανση των σπιτιών τους. Στην αρχή με ξυλόσομπες, αλλά αυτό αποδείχθηκε όχι και τόσο ρεαλιστικό, αφού πλέον στα Ιμαλάια τα δένδρα δεν είναι και τόσο άφθονα. Βρέθηκε όμως ένας τρόπος που έκανε τους κατοίκους να διηγούνται κατάπληκτοι ότι αντί για τέσσερα σκεπάσματα τη νύχτα τώρα χρειάζονται μόνο ένα, ενώ τα παιδάκια μπορούν και κάθονται σε ένα ζεστό δωμάτιο και να κάνουν τα μαθήματά τους, χωρίς να θέλουν να φύγουν από εκεί. Τοίχοι του τύπου Τrombe-Μichel, ή έστω τοίχοι με μεγάλο πάχος, όπως αυτοί που συναντάμε και στα νησιά, δίνουν λύσεις και για το κρύο και για τη ζέστη.

Οποιος ενταχθεί στο πρόγραμμα για την αναβάθμιση των παλαιών κτιρίων θα αποκτήσει και τοίχους πιο χονδρούς, αφού θα χρειαστεί τουλάχιστον να κάνει μια θερμομόνωση των εξωτερικών τοίχων, από μέσα ή από έξω. Και αυτό, όπως αναφέραμε παραπάνω, δεν είναι κακό. Η πιο γρήγορη λύση βέβαια είναι η δημιουργία ενός θερμομονωτικού στρώματος στο εξωτερικό του σπιτιού, διότι στο εσωτερικό θα πρέπει να γκρεμιστούν οι παλιοί σοβάδες, να μπει κάποιο θερμομονωτικό υλικό και μετά νέος σοβάς, ενώ το να μπει το μονωτικό υλικό ανάμεσα στον εσωτερικό και στον εξωτερικό τοίχο είναι εφικτό μόνο στις νέες οικοδομές. Εστιάζουμε λοιπόν τις προσπάθειές μας στο εξωτερικό του σπιτιού και στα υλικά που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε. Μη ανανεώσιμα συμβατικά μονωτικά υλικά είναι η εξηλασμένη πολυστερίνη, η πολυουρεθάνη, ο πετροβάμβακας και ο υαλοβάμβακας.

Αναρίθμητα υλικά, καινούργια και φιλικά προς τους ανθρώπους και το περιβάλλον, έχουν εμφανιστεί και στην Ελλάδα- από ίνες καλαμποκιού ως μαλλί προβάτου και ανακυκλωμένα, παλιά μάλλινα πουλόβερ και προσφέρουν θερμομόνωση και ηχομόνωση, αρκεί να τα αναζητήσουμε

Η εφευρετικότητα ωστόσο των κατασκευαστών έχει δώσει συνδυασμούς καταπληκτικούς. Επιχρίσματα χωρίς τσιμέντο, υαλοπλέγματα, σοβάδες που έχουν αντιγράψει τη δομή των φύλλων του λωτού, μια δομή αξιοθαύμαστη για την ικανότητά της να εμποδίζει το νερό να εισχωρήσει στο εσωτερικό και που κρατάει τον τοίχο καθαρό. Αλλά και στα ανανεώσιμα οικολογικά υλικά, δηλαδή τα φιλικά για τον άνθρωπο και με μικρό οικολογικό αποτύπωμα, έχουν γίνει μεγάλες πρόοδοι. Παλιά και κλασικά υλικά είναι το ξυλόμαλλο, δηλαδή ίνες ξύλου συμπιεσμένες ώστε να δημιουργούν μονωτικές πλάκες (γνωστό και ως Ηρακλείτης- αν και αυτή είναι ονομασία προϊόντος), ο φελλός (σχετικά ακριβό, αλλά εξαιρετικό υλικό), το λιναρόμαλλο, οι ίνες από κοκκοφοίνικα. Αυτά δίνουν τη δυνατότητα στον τοίχο, αν φυσικά δεν έχουμε κλείσει τους πόρους του με κάποιο πλαστικό χρώμα, να αναπνέει και επομένως να μη φυλακίζεται η υγρασία μέσα στο σπίτι δημιουργώντας ανεπιθύμητους μύκητες. Επίσης, σε περίπτωση πυρκαγιάς δεν παράγονται δηλητηριώδη αέρια που δυσκολεύουν την εκκένωση του κτιρίου. Η έρευνα όμως γύρω από τα οικολογικά υλικά έχει δώσει και νέα αστέρια: όπως αυτό που είναι κατασκευασμένο με ίνες βγαλμένες από τους κόκκους του καλαμποκιού.

Θερμομονωτικό και ηχοαπορροφητικό, δεν απελευθερώνει ίνες στην ατμόσφαιρα, δεν είναι καρκινογόνο, οι ίνες του θα διασπαστούν πολύ εύκολα όταν κάποτε βρεθεί πεταμένο σε κάποια χωματερή, είναι πολύ ελαφρύ, λευκό και απαλό σαν αφρολέξ.

Οπως αναφέρεται στο βιβλίο των Κ. και Θ. Τσίπηρα “Οικολογική Αρχιτεκτονική”, σχετικά με τη θερμομόνωση των εξωτερικών τοίχων έχουμε τα παρακάτω πλεονεκτήματα:

• Ο χώρος διατηρεί τη θερμότητα και μετά τη διακοπή της θέρμανσης λόγω της θερμοχωρητικότητας των τοίχων.
• Στους με προσανατολισμό νότιους χώρους των κτιρίων ειδικά διατηρείται η θερμότητα από το ηλιακό θερμικό κέρδος γιατί αποθηκεύεται στους μεγάλου βάρους τοίχους (κυρίως αν ακολουθήσουμε τη μεθοδολογία κατασκευής τοίχων Τrombe-Μichel).
• Δεν εμποδίζεται η ομαλή λειτουργία του εσωτερικού χώρου κατά την κατασκευή της θερμομόνωσης.
• Δεν μειώνεται ο ωφέλιμος κατοικήσιμος χώρος.
• Οι εξωτερικές επιφάνειες των τοίχων προστατεύονται από τις συστολές και διαστολές.

Τα μειονεκτήματα

• Η κατασκευή της εξωτερικής θερμομόνωσης είναι ακριβότερη σε σχέση με τη θερμομόνωση της εσωτερικής πλευράς του τοίχου.
• Δεν είναι πολύ εύκολη η εφαρμογή της εξωτερικής θερμομόνωσης στην περίπτωση που οι τοίχοι έχουν πολλές αρχιτεκτονικές προεξοχές.
• Υπάρχει αδυναμία εφαρμογής της εξωτερικής θερμομόνωσης σε κτίρια με έντονο εξωτερικό μορφολογικό ενδιαφέρον.
• Απαιτούνται σκαλωσιές για τις εργασίες κατασκευής σε πολυώροφα κτίρια.
• Χρειάζεται ειδική προστασία των υλικών των διαφόρων στρώσεων για προστασία από τις εξωτερικές καιρικές επιδράσεις.

Από το 1881 είχε κατατεθεί η σχετική αίτηση από τον Εdward Μorse και του είχε χορηγηθεί από το Γραφείο Ευρεσιτεχνιών των Ηνωμένων Πολιτειών το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας Νο 246626 για τον…τοίχο του.Και από τότε πέρασαν 83 ολόκληρα χρόνια χωρίς να φανεί ότι κίνησε το ενδιαφέρον κάποιου.Αλλωστε,οι αρχιτέκτονες του 20ού αιώνα έβλεπαν τον τοίχο απλώς σαν ένα κέλυφος,το οποίο,σαν ένα είδος αφίσας, θα έδειχνε τα προσόντα τους και τη φαντασία τους.Μόνο στις αρχές της δεκαετίας του 1960 με τις απόψεις κάποιων γύρω από την οικολογική αρχιτεκτονική ο μηχανικός Felix Trombe και ο αρχιτέκτονας Jacques Μichel παρουσίασαν την ξεχασμένη ευρεσιτεχνία του αμερικανού συναδέλφου τους,η οποία από τότε και ως σήμερα είναι γνωστή μόνο με το δικό τους όνομα: «τοίχος Trombe-Μichel».

Πρόκειται για έναν τοίχο συχνά χωρίς ανοίγματα και μάλιστα βαμμένο με σκούρο χρώμα, πάχους περίπου 20 εκατοστών, και μαζί μια γυάλινη εξωτερική επιφάνεια παράλληλη με τον τοίχο,σε απόσταση περίπου 5 εκατοστών, που να τον καλύπτει ολόκληρο.Συνήθως προτιμούμε τον νότιο τοίχο του σπιτιού και επιδιώκουμε να καλύπτεται όσο γίνεται μεγαλύτερη επιφάνειά του με αυτό το…πλακέ θερμοκήπιο.Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κάποιος το γιατί.Στη διάρκεια της ημέρας η επιφάνεια θερμαίνεται.Με βάση τους νόμους της ακτινοβολίας των σωμάτων ξέρουμε ότι η ηλιακή ενέργεια περνάει από το συνηθισμένο γυαλί σε ποσοστό περίπου 90%.Οταν όμως ο τοίχος θερμανθεί ξέρουμε ότι επανεκπέμπει κάποιο ποσοστό από τη θερμική ακτινοβολία που δέχθηκε,αλλά επειδή αυτό γίνεται σε διαφορετική συχνότητα και σε αυτή το γυαλί δεν παρουσιάζει διαφάνεια,δεν την αφήνει δηλαδή να περάσει,σε μεγάλο ποσοστό εγκλωβίζεται στον χώρο. Επειδή πάντα έχουμε ροή θερμικής ενέργειας από το πιο θερμό προς το πιο ψυχρό,στη διάρκεια της ημέρας και όσο υπάρχει ήλιος,ο νότιος τοίχος πίσω από το γυαλί θερμαίνεται.

Εχει παρατηρηθεί ότι τη μεγαλύτερη θερμοκρασία θα την έχει ο τοίχος 10 ώρες μετά τη στιγμή που θα σημειωθεί η μεγαλύτερη θερμοκρασία έξω,στον χώρο γύρω από το σπίτι. Ετσι,όλοι όσοι έτυχε να κάνουν χρήση αυτής της πολύ έξυπνης κατασκευής γνωρίζουν ότι κατά τις 19.00- 20.00 ο τοίχος βγάζει μια πολύ ευχάριστη ζεστασιά μέσα στο δωμάτιο.

Οσοι συνιστούν την κατασκευή τέτοιων τοίχων δεν συνιστούν ταυτοχρόνως στην άλλη πλευρά τους,στο εσωτερικό του δωματίου,να καλύπτονται από ντουλάπια κουζίνας,ράφια με βιβλία ή γυψοσανίδα με ενδιάμεσο κενό αέρος, που λειτουργεί ως μονωτικό και κάποιος αρχιτέκτονας έβαλε και προεκτάσεις τσιμεντένιες στον τοίχο για να μην είναι δυνατόν να καλυφθεί αυτός από οτιδήποτε.Απαιτείται δηλαδή ένας τοίχος πανταχόθεν ελεύθερος και μάλιστα χωρίς θερμογέφυρες, χωρίς δηλαδή τις ανεπιθύμητες οδούς απόδρασης που προσφέρονται για να διαρρεύσει η θερμότητα προς τα έξω.Κάποιοι μάλιστα φροντίζουν να μονώνουν τον τοίχο στο κάτω μέρος στην επαφή του με το έδαφος.Οσο για τους σκοτεινόχρωμους τοίχους έχει βρεθεί σαν αντίδοτο να χρησιμοποιούνται τζάμια με κάποια σχέδια ή κάποιο διακοσμητικό θάμπωμα για να μη φαίνονται μαύροι και άσχημοι.

Υπάρχει μάλιστα και κάποιος συντελεστής απόδοσης ενός τέτοιου τοίχου που ορίζεται ως το κλάσμα με αριθμητή τη θερμότητα που δίδεται στο κτίριο και παρονομαστή την ολική ηλιακή ενέργεια που πέφτει στον τοίχο και θεωρείται ότι μια λογική τιμή είναι από 13% και επάνω,αλλά προφανώς δεν είναι εύκολο να υπολογιστεί από τον κάθε ιδιοκτήτη.

Πηγή: tovima.gr via buildnet.gr